De ijzertijd in Brabant  
Kelten of Germanen?  

... en waarom dat (niet) belangrijk is ...
De termen “Kelten & Germanen” worden vaak in verband gebracht met “Frankrijk & Duitsland”. Op zich heeft het daar niks mee te maken en gaat
dit terug op een fantasie uit de 19e eeuwse Romantiek. De scheidingen in het oude Europa zijn eerder geografisch bepaald: hier in de buurt de Rijn en verder weg de Elbe en bergketens als de Pyreneeën en de Alpen. Tegenwoordig heeft de term “Kelt” ook een heel ander lading dan vroeger, zoek maar eens op internet onder die term. Eigenlijk is in de ijzertijd een scheiding tussen Kelten en Germanen niet enorm belangrijk, eerder moeten we kijken of Brabant in de invloedssfeer viel van wat nu Vlaanderen is of in die van het gebied aan de andere oost oever van de Rijn. Holland en Utrecht waren in die tijd zompige moerassen tussen de grote rivieren en de duinen. Voor de inwoners van Nederland en omstreken was het onderscheid van ondergeschikt belang,
het is wat wíj er nu van maken!

Het woongebied van Kelten en Germanen.
Het woongebied van Kelten en Germanen. Vanuit Midden Europa verbreidden de Kelten en de keltische cultuur zich vanaf 5e eeuw vóór Christus vér naar het oosten en het westen.
Bron: L.P. Louve Kooijmans, J.H.F. Bloemers, H. Sarfatij (1981): Verleden Land

De scheiding tussen Kelten en Germanen is een taalgrens. Het Keltisch wijkt sterk af van het Germaans. Ook al is het onduidelijk waar wanneer vertegen-woordigers van de ene of de andere groep hebben gezeten, toch is er een mogelijkheid om iets meer te weten te komen. Plaatsnamen (toponiemen) gaan terug tot de stichting van een plaats. In bepaalde tijden gaven groepen bepaalde soort plaatsnamen, en later weer andere soorten. De namen van veenontginningen in Drenthe, bijvoorbeeld zijn heel anders dan de plaatsnamen van oudere dorpen. De meeste namen die hier terug te voeren zijn op de late prehistorie zijn Germaanse namen.
Men spreekt in deze streek een Keltische taal, men heeft Keltische gebruiken, Keltische heiligdommen, maar zijn het echt Kelten? Dat weet men niet. Men heeft als plaatselijke bevolking wel veel van de Keltische cultuur overgenomen. Maar men neemt 100 jaar later ook veel over van de Romeinse cultuur zonder Romein te worden net zoals wij veel van de Amerikaanse cultuur overnemen zonder Amerikaan te worden. Ook de groepen ten noorden en oosten van de Rijn zijn Keltisch georiënteerd, zoals de Bataven die naar de Maas-Rijnvallei komen, de Texuandrii die de Kempen aandoen en de Tungri die rond Maastricht-Tongeren geïnstalleerd worden door de Romeinen.
Voor archeologen zijn bepaalde muntjes en glazen armbanden heel duidelijk herkenbaar als "Keltisch" zoals bijvoorbeeld de vondst van 17 zogenaamde "regenboogschoteltjes" uit Echt (april 2005) waarmee aangetoond wordt dat de Limburgse Maasvallei in ieder geval tot de invloedssfeer van de Keltische 'La Tène-cultuur' (Late ijzertijd). Kenmerkend is het schotelvormige profiel met specifieke afbeeldingen, onder meer van een driebeen.
Hoewel het Keltische munten zijn, zijn ze geslagen door enkele Germaanse stammen, waaronder de Bataven. Waarschijnlijk gebruikten de leiders van deze stammen de munten om hun semi-militaire volgelingen te kunnen belonen voor bewezen diensten en trouw. Dat alles wijst erop dat de Late IJzertijdsamenlevingen in Zuid-Nederland complexer waren dan we ons tot voor kort realiseerden. Het gaat hier niet om een wereld van louter losse boerderijen en kleine gehuchten.

In meerdere opzichten was Zuid-Nederland een tussengebied. Na de ijzertijd
en de Romeinse Tijd volgt de beruchte Volksverhuizing die in Europa en ver erbuiten alles overhoop haalt.

 
 
Keltische bronzen munt.
Zogenaamde Swebenknoten, een Germaanse haardracht.
Fragmenten van glazen armbanden uit de 1e eeuw vóór Christus.
Germaanse krijger met attributen,
Vier van de acht bronzen armbanden, met typisch Keltisch gegoten tordering. Datering 1e eeuw vóór Christus.
De Keltische munten, gevonden in een Limburgse akker. (ANP/Restaura)